Ανασυνθέτοντας την παλιά Αθήνα μέσα από παλιές ταινίες

Αν έχετε ψηφιακή φωτογραφική μηχανή ή scanner, είναι πολύ πιθανόν, στο συνοδευτικό σιντί με το λογισμικό, να υπάρχει ένα πρόγραμμα συρραφής εικόνων. Το λογισμικό αυτό φαντάζομαι ότι πολλοί το περιφρονούν ή ακόμα και αγνοούν την ύπαρξή του, είναι όμως πολύ χρήσιμο, καθώς σου επιτρέπει να τραβήξεις μια φωτογραφία σε τμήματα και στη συνέχεια να τα συνθέσεις σε μία ενιαία φωτογραφία, σαν την παραπάνω, η οποία ή θα απαιτούσε πανάκριβο εξοπλισμό ή θα ήταν αδύνατον να τραβηχτεί.

Η τεχνική αυτή δεν περιορίζεται σε φωτογραφίες που έχουμε τραβήξει εμείς. Μπορούμε να την εφαρμόσουμε και σε καρέ από ταινίες, συνθέτοντας έτσι μια φωτογραφία από το φόντο κάποιας σκηνής. Αν, μάλιστα, η ταινία είναι και παλιά, η σύνθεσή μας αυτή ενδέχεται να μας δώσει μια φωτογραφία, η οποία ούτε τραβήχτηκε ποτέ, ούτε είναι δυνατόν, πλέον, να τραβηχτεί. Υπό αυτή την έννοια, η διαδικασία αυτή είναι ό,τι κοντινότερο έχουμε σε μια χρονομηχανή!

Ας κάνουμε, λοιπόν, ένα ταξιδάκι πίσω στο χρόνο, συνθέτοντας φωτογραφίες τής παλιάς Αθήνας, όπως αυτή μας παρουσιάστηκε μέσα από ελληνικές ταινίες. Κάνοντας κλικ στις φωτογραφίες, μπορείτε να τις δείτε σε μεγέθυνση.

Αρχίζουμε με ένα κλασικό πανόραμα τής Αθήνας από το Λυκαβηττό, κάτι που ίσως θα ήταν η πρώτη ιδέα κάποιου που θέλει να ασχοληθεί με πανοραμικές φωτογραφίες. Λίγο θολή, αλλά δίνει μια ιδέα περί τίνος πρόκειται.

Άλλο ένα πανόραμα της Αθήνας, αυτή τη φορά από την Πνύκα. Αριστερά το αστεροσκοπείο, προς το κέντρο και δεξιά ο Λυκαβηττός, και δεξιά η Ακρόπολη. Αν δεν έχετε πάει, αξίζει τον κόπο. Πάρτε και τη φωτογραφική σας μηχανή και τραβήξτε και σεις μια πανοραμική φωτογραφία!

Το ζευγαράκι στο δεξιό μέρος τής εικόνας είναι ο Κώστας Χατζηχρήστος με τη Μπεάτα Ασημακοπούλου!

Εδώ έχουμε ένα πανόραμα τής αρχαίας αγοράς, με την σχετικά νεόδμητη, τότε, στοά τού Αττάλου. Η σκηνή πρέπει να είναι παρμένη από την Αγία Μαρίνα.

Να και μια πανοραμική φωτογραφία από το λιμάνι τού Πειραιά, Εδώ βλέπουμε και κάποιους από τους περιορισμούς τής τεχνικής, όπου ένα από τα λογότυπα τού σταθμού έμεινε στη φωτογραφία, αφού δεν υπήρχε άλλο καρέ για να το κρύψει.

Κι άλλη μία, από τη δεκαετία τού 1950.

Η είσοδος του στρατοπέδου τής βασιλικής φρουράς, όπως λεγόταν τότε η σημερινή προεδρική φρουρά, στην οδό Ηρώδου τού Αττικού. Το πρόβλημα με το λογότυπο τού σταθμού είναι κάπως πιο έντονο.

Η πλατεία Ομονοίας, στην πριν από το Μετρό εκδοχή της. Η ταινία είναι σχετικά πρόσφατη, αλλά μας δίνει μια εικόνα τού πώς ήταν η πλατεία, όταν ο Ορέστης Μακρής έλεγε ότι θα παραθέριζε «παρά τους πίδακας τής Ομονοίας», όπου θα τον δρόσιζε το λοξό σιντριβάνι, που τόσο διακωμωδήθηκε.

Αυτή όμως η εικόνα είναι πολύ πιο παλιά! Δείχνει την πλατεία Ομονοίας πριν την κατασκευή τών… πιδάκων. Η σέπια απόχρωση προστέθηκε για να γίνει πιο… καλλιτεχνική η εικόνα.

Τα στέγαστρα αριστερά και δεξιά είναι τα ανθοπωλεία, τα οποία έφυγαν από εκεί το 1953, για να αρχίσει η ανακατασκευή τής πλατείας, ενώ το ανάποδο «Π» στο κέντρο, με το συμμετρικό του, που μόλις διακρίνεται στον πάτο, είναι οι δύο είσοδοι τού σταθμού τού Ηλεκτρικού. Αν προσέξετε, αριστερά και δεξιά τής κάθε εισόδου υπάρχει από μία κολόνα, πάνω στην οποία υπήρχε ένα φανάρι. Κάποια από τα φανάρια αυτά σώζονται στο μουσείο τών ΗΣΑΠ στο σταθμό τού Πειραιά.

Τέλος, οι κίονες, που βλέπετε περιμετρικά τής πλατείας, είναι αγωγοί εξαερισμού, οκτώ συνολικά τον αριθμό. Στη βάση τους υπήρχαν τσιμεντένια αγάλματα μουσών, ένα από τα οποία μόλις διακρίνεται στον κίονα πάνω δεξιά. Οκτώ κίονες, οκτώ μούσες. Μα, οι μούσες δεν ήταν εννέα; Ε, ναι. Η ένατη, η Καλλιόπη, λέγαν οι παλιοί, ήταν κάτω, στο σταθμό, ο οποίος φαίνεται ότι δεν πρέπει να διακρινόταν για την καθαριότητά του!

Πάμε τώρα στο Κολωνάκι, όπου στο κέντρο τής εικόνας φαίνεται το περίφημο, τότε, ζαχαροπλαστείο τού Παπασπύρου.

Συνεχίζουμε με Κολωνάκι, αλλά με καρέ από ένα πλάνο όπου η κάμερα δεν κινείται οριζόντια, αλλά πιο ελεύθερα. Έτσι δεν έχουμε αρκετά καρέ, για να γεμίσουμε ολόκληρο το ορθογώνιο, αλλά ακόμα και έτσι μπορούμε να αποκτήσουμε μια γενική αίσθηση τού χώρου.

Παρατηρήστε το καμπύλο σχήμα τού πεζοδρομίου, εκεί που είναι τα τραπεζάκια. Σύμφωνα με το Ζάχο Χατζηφωτίου, το σχήμα, που έπαιρνε το πεζοδρόμιο, θύμιζε στους παλιούς Κολωνακιώτες… μπιντέ, οπότε δίναν, με πάσα σοβαρότητα, ραντεβού για καφέ στον μπιντέ!

Δεν ξέρω αν πρόκειται για σύμπτωση, αλλά στην περιοχή συχνά τρέχουν στο δρόμο νερά από κάπου, και στη φωτογραφία ο δρόμος είναι βρεγμένος. Από πότε έχουν να διορθώσουν τη διαρροή;

Το κτήριο τής παλιάς βουλής στην οδό Σταδίου, πάλι με ελεύθερη κίνηση της κάμερας.

Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος, μπροστά από το άγαλμα τού Τρικούπη, δεν υπάρχει πια, καθώς το παρκάκι αριστερά έχει ενωθεί με τον κήπο δεξιά, με ένα πλακόστρωτο μονοπάτι να ακολουθεί τη χάραξη τού παλιού δρόμου.

Επειδή θα ρωτήσετε, αυτό το «ΦΑΦΦ», στην ταράτσα τού κτηρίου στην οδό Κολοκοτρώνη, μάλλον είναι διαφήμιση για τις ραπτομηχανές PFAFF, τον καιρό που ακόμα αποδίδαμε τις ξένες επωνυμίες στα Ελληνικά, μιλώντας για Σήμενς, Φίλιπς και, υποθέτω, Φαφφ.

Τα πλάνα από τα οποία συντέθηκε η φωτογραφία είναι από την ταινία η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα, όπου υποτίθεται ότι έδειχναν τι έβλεπε ο Γιώργος Κωνσταντίνου από το παράθυρο του ξενοδοχείου του. Όμως, κάτω αριστερά, θα δείτε τα κάγκελα τού μπαλκονιού, απ’ όπου έγινε η λήψη, οπότε είναι προφανές ότι η λήψη δεν έγινε από παράθυρο, όπως φαίνεται στην ταινία. Εξ άλλου, είναι προφανές ότι το παράθυρο τής ταινίας είναι στο στούντιο, καθώς, αν επρόκειτο για πραγματικό παράθυρο, η κάμερα θα έπρεπε να ήταν ιπτάμενη!

Τελειώνουμε με δύο εικόνες τής Ριζαρείου σχολής, στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, απέναντι από τον Ευαγγελισμό, όπου έχουμε χρησιμοποιήσει μία διαφορετική τεχνική. Εδώ η κάμερα είναι ακίνητη και τραβάει συνέχεια. Συνδυάζοντας με το χέρι το υπόβαθρο από πολλά καρέ, καταφέραμε να αφαιρέσουμε την κίνηση από το δρόμο, ώστε να αναδειχτεί το υπόβαθρο.

Στην πρώτη φωτογραφία, βλέπουμε το μαντρότοιχο της Ριζαρείου, όπου τώρα υπάρχει ένα χαμηλό πεζούλι, με εισόδους προς το πάρκο, που δημιουργήθηκε στο χώρο όπου ήταν χτισμένα τα κτήρια τής σχολής. Οι μαυρίλες στο δρόμο, αριστερά απ’ το κεφάλι τού Βασιλάκη Καΐλα, είναι… ακαθαρσίες από άλογα. Μάλιστα, στην ταινία φαίνεται να περνά απ’ το δρόμο και ένα απόσπασμα ιππικού!

Στη δεύτερη φωτογραφία, η κάμερα έχει μετατοπισθεί πιο αριστερά, στο άκρο τού οικοπέδου τής Ριζαρείου. Η κατασκευή που φαίνεται στο βάθος, μεταξύ Βασιλίσσης Σοφίας και Βασιλέως Κωνσταντίνου, είναι ένας μεταλλικός σκελετός, πάνω στον οποίον ήταν αναρτημένη μια φωτεινή διαφήμιση, αν θυμάμαι καλά τού Παπαστράτου. Αργότερα αντικαταστάθηκε από διαφήμιση τής Κόκα Κόλα.

———

Εμπρός λοιπόν, ξεθάψτε και σεις το σιντί τού scanner ή της φωτογραφικής σας μηχανής, εγκαταστήστε το λογισμικό συρραφής εικόνων και φτιάξτε τις δικές σας συνθέσεις!

Αν δεν έχετε τέτοιο λογισμικό, δοκιμάστε το Image Composite Editor τής Μάικροσοφτ. Εξαιρετικά απλό στη χρήση, συνήθως πετυχαίνει πολύ καλά αποτελέσματα. Επίσης, υπάρχει και το AutoPano, με εκδοχές για Windows και Linux, αλλά με κάποιους περιορισμούς στη χρήση, καθώς υπάρχει και εμπορική εκδοχή τού προγράμματος. Τέλος, για τους τολμηρούς, υπάρχει το Hugin, που έχει εκδόσεις για Windows, Linux και Mac. Εκεί, όμως, θα χρειαστεί να διαβάσετε τις οδηγίες!

Αυτή η εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο .

Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1940

Από μια θεματική σειρά άρθρων αφιερωμένων στον Πόλεμο του 1940, δεν ήταν δυνατόν να αγνοηθεί η συμμετοχή του Ελληνικού κινηματογράφου. Ταινίες που τα ιδιωτικά και κρατικά τηλεοπτικά κανάλια, προβάλουν επί σειρά ετών την παραμονή της Εθνικής μας εορτής, αλλά και κατά την διάρκεια της. Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια και κακό δεν κάνει σε κανέναν, αφού θυμόμαστε οι παλιότεροι και μαθαίνουν οι πιο νέοι. Παράλληλα, οι τηλεοπτικοί σταθμοί κάνουν το χρέος τους, με το να μας αφυπνίζουν τονίζοντας τους ηρωισμούς των πεσόντων, στην υπόθεση της ελευθερίας. Αν σε αυτά προσθέσετε και τα ντοκιμαντέρ με τις αφηγήσεις των επιζησάντων και των συγγενών των θυμάτων, έχετε μια πλήρη τηλεοπτική εικόνα αυτών των ημερών, που τα τελευταία χρόνια ενισχύεται από τις ειδικές εκδόσεις των εφημερίδων. Ας σταθούμε όμως στον κινηματογράφο και τον τρόπο με τον οποίο ανέπλασε αυτούς τους αγώνες και τις μάχες, τον θρίαμβο της θέλησης και το πνεύμα των προγόνων μας, που έδωσαν τις ίδιες τους τις ζωές, θυσία στον βωμό μιας ελεύθερης πατρίδας, που ξεχνάει όμως τα πάντα… Από το ένδοξο παρελθόν και τους Εθνικούς ήρωες, μέχρι και την ίδια της την ιστορία και τους αγώνες…

Το Ελληνικό Χόλυγουντ, επιστράτευσε τα πιο λαμπερά του αστέρια, τα έντυσε στο χακί και γύρισε χιλιάδες μέτρα κινηματογραφικής ταινίας, σε βουνά και πεδιάδες, αναπαριστώντας το έπος του`40. Πέτρος Φυσούν, Μάνος Κατράκης, Λάκης Κομνηνός, Γιάννης Βόγλης, Παντελής Ζερβός, Θανάσης Βέγγος, Γιάννης Φέρτης, Κώστας Πρέκας, Κώστας Καζάκος, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Κώστας Καρράς, Λυκούργος Καλλέργης, Γιώργος Σίσκος, Δάνης Κατρανίδης, Φαίδων Γεωργίτσης, Χρήστος Πολίτης, Τζένη Καρέζη, Άννα Φόνσου, Μάρθα Καραγιάννη, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Όλγα Πολίτου, Ζωή Λάσκαρη, Ίλια Λυβικού, Ξένια Καλογεροπούλου, Βέρα Κρούσκα, είναι μόνον μερικοί από τους ηθοποιούς που πρωταγωνίστησαν στα φιλμ των Κώστα Καραγιάννη, Ντίνου Δημόπουλου, Ντίμη Δαδήρα, Τάκη Βουγιουκλάκη, Γρηγόρη Γρηγορίου, Πάνου Γλυκοφρύδη, Νίκου Φώσκολου, Γιώργου Ζερβουλάκου και πολλών ακόμη.

Κάποιες από αυτές βραβεύτηκαν στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, κάποιες άλλες απλά έκοψαν χιλιάδες εισιτήρια, ενώ υπήρξε και η περίπτωση της λογοκρισίας, με αποτέλεσμα το φιλμ «Γράμμος Βίτσι», να μην προβληθεί ποτέ στις αίθουσες! Όλα αυτά μέσα σε λιγότερο από μια δεκαετία μέσα, μεταξύ 1964 – 1972. Την αρχή βέβαια έκανε ο Ντίμης Δαδήρας το `59, με το «Νησί των Γενναίων», αλλά μεσολάβησαν 5 ολόκληρα χρόνια μέχρι να δούμε ξανά πολεμική ταινία Ελληνικής παραγωγής. Η τελευταία ταινία του είδους, γυρίστηκε το 1981(«Κατάσκοπος Νέλλη»), οπότε και έπεσε(;) επίλογος στα πολεμικά φιλμ, των Ελληνικών στούντιο. Φίνος Φίλμ και Καραγιάννης Καρατζόπουλος, ανταγωνίστηκαν στα πλατό για την επικράτηση στα ταμεία, κάνοντας όμορφες ταινίες, με μικρά κόστη παραγωγής και πενιχρή τεχνολογική υποστήριξη. Όλη αυτή η σειρά ταινιών, σήμερα θεωρείται τμήμα της ιστορίας του Ελληνικού κινηματογράφου και δικαιωματικά, όπως επίσης και καλτ για όσους αναζητούν ετικέτες και κατηγοριοποιήσεις στα πάντα. Ίσως η μοναδική αξία όλων αυτών, να είναι η δυνατότητα που μας δίνουν να νοιώθουμε έστω και μέσα από μια ταινία, τον πόνο και τον αγώνα όσων πλήρωσαν με το ίδιο τους το αίμα, την ευκαιρία για ένα ελεύθερο αύριο όλων. Πιο κάτω, αναφέρονται οι περισσότερες από αυτές τις ταινίες, χωρίς καμία σειρά αξιολόγησης και φυσικά, μπορείτε να προσθέσετε εσείς όσες θεωρείτε ότι ξεχάστηκαν. Να μας συγχωρήσετε για την φτωχή ποιότητα των εικόνων που ακολουθούν, αλλά η έρευνα στο διαδίκτυο δεν απέδωσε τους αναμενόμενους καρπούς…

ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ (Γιώργος Ζερβουλάκος 1971)

ΡΟΥΠΕΛ (Ντίμης Δαδήρας 1969)

Η ΔΑΣΚΑΛΑ ΜΕ ΤΑ ΞΑΝΘΑ ΜΑΛΛΙΑ(Ντίνος Δημόπουλος 1969)

28^η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΩΡΑ 5 ΚΑΙ ΜΙΣΗ(Κώστας Καραγιάννης 1971)

ΟΙ ΓΕΝΝΑΙΟΙ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ 2 ΦΟΡΕΣ(Τάκης Βουγιουκλάκης 1973)

Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΦΛΕΓΕΤΑΙ(Ντίμης Δαδήρας 1970)

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΤΟΥ ΡΟΥΠΕΛ(Γρηγόρης Γρηγορίου 1971)

Η ΧΑΡΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ(Ντίμης Δαδήρας 1971)

ΕΣΧΑΤΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ(Πάνος Γλυκοφρίδης 1971)

ΑΕΡΑ ΑΕΡΑ ΑΕΡΑ(Κώστας Ανδρίτσος 1972)

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΙΛΗΣΑΝ ΜΕ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ(Γιάννης Δαλιανίδης 1970)

ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΓΕΝΝΑΙΩΝ(Ντίμης Δαδήρας 1959)

ΠΡΟΔΟΣΙΑ(Κώστας Μανουσάκης 1964)

ΚΟΝΣΕΡΤΟ ΓΙΑ ΠΟΛΥΒΟΛΑ(Ντίνος Δημόπουλος 1966)

ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ(Άδωνης Κύρου 1966)

ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ(Βασίλης Γεωργιάδης 1971)

ΓΡΑΜΜΟΣ – ΒΙΤΣΙ(Ηλίας Μαχαίρας 1972)

ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ ΝΕΛΛΗ(Τάκης Βουγιουκλάκης 1981)

ΟΙ ΓΕΝΝΑΙΟΙ ΤΟΥ ΒΟΡΡΑ(Κώστας Καραγιάννης 1970)

ΥΠΟΛΟΧΑΓΟΣ ΝΑΤΑΣΑ(Νίκος Φώσκολος 1970)

ΤΙ ΕΚΑΝΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΘΑΝΑΣΗ(Ντίνος Κατσουρίδης 1971)

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ(Ντίνος Δημόπουλος 1971)

Τις ταινίες «Οι Γενναίοι του Βορρά» και «28η Οκτωβρίου ώρα 5:30», μπορείτε να τις βρείτε σε αυτής της εβδομάδας το τεύχος του «Τηλεθεατή» Είναι ακόμη προγραμματισμένη να κυκλοφορήσει από το περιοδικό, η ταινία «Η Μεσόγειος Φλέγεται», στις 17 Δεκεμβρίου.

Οι ταινίες «Υπολοχαγός Νατάσα», «Κονσέρτο για Πολυβόλα», «Η Δασκάλα με τα Ξανθά Μαλλιά» και «Οι Γερμανοί Ξανάρχονται», μπορείτε να τις βρείτε στην προ τριετίας κασσετίνα με το αφιέρωμα στις πολεμικές Ελληνικές ταινίες της Φίνος Φίλμς, με εισαγωγικό σημείωμα και εκτενή αναφορά από τον Ιάσωνα Τριανταφυλλίδη.

Υπάρχει ακόμη μια ταινία, με την πιο πάνω θεματολογία, στην οποία δεν αναφερθήκαμε και είναι το «Λεωφόρος της Προδοσίας» του Χρήστου Κυριακόπουλου, σε σενάριο Νίκου Φώσκολου, με τους Μάνο Κατράκη και Γιώργο Φούντα, που προσέφερε δωρεάν στους αναγνώστες η εφημερίδα «Ο Κόσμος του Επενδυτή» το 2007, από την σειρά των 148 συνολικά ταινιών με γενικό τίτλο «Η Μεγάλη Συλλεκτική Ταινιοθήκη του Ελληνικού Κινηματογράφου».

Ότι άλλο στοιχείο βρίσκουμε, θα το προσθέτουμε σε αυτό το άρθρο.