ΤΕΝ ΤΕΝ – «Η ΛΙΜΝΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΡΧΑΡΙΕΣ»

Το εικοστό τρίτο άλμπουμ για τον «Τέν Τέν», από την Μαμούθ Κόμικς, με τίτλο «Η Λίμνη με τους Καραχαρίες», είναι ήδη στα σημεία πώλησης εδώ και ενάμιση μήνα περίπου. Μετά από αρκετό καιρό, η Ελληνική εκδοτική εταιρεία «ξεμουδιάζει» και αρχίζει δειλά – δειλά να προσθέτει τίτλους στο ρεπερτόριο της και στα ράφια των βιβλιοπωλείων, παρά τις όποιοες φήμες την θέλουν να μην τα πηγαίνει καθόλου καλά οικονομικά, όπως άλλωστε και ολόκληρη η χώρα, για να μην ξεχνιώμαστε… Τι μέλει γενέσθαι με τον Βέλγο ντετέκτιβ και τις εκδοτικές του περιπέτειες στην Ελλάδα, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, ούτε και να επιχειρήσουμε να μαντέψουμε… Θα αφήσουμε όπως κι εσείς φαντάζομαι, τον χρόνο να κυλήσει και να μας δώσεις τις απαντήσεις…

ΑΓΑΠΗΜΕΝΑ ΤΕΥΧΗ ΚΟΜΙΚΣ 8. ΜΙΚΡΟ ΤΕΝ – ΤΕΝ ΤΕΥΧΟΣ 1.

Τον Απρίλη του 1970, το ονοματεπώνυμο Χάρη Πάτση παρέπεμπε στην πλέον αξιόπιστη και καταξιωμένη έκδοση εγκυκλοπαίδειας στη χώρα. Είχε καθιερωθεί και αναπαύονταν στα ράφια των περισσοτέρων βιβλιοθηκών, σε κάθε σπίτι. Από εκεί αντλούσαμε τις επιπλέον χρήσιμες πληροφορίες για το σχολείο οι μικρότεροι, αλλά και για κάθε ευκαιρία να μάθουμε τα «τι» και τα «πως» γύρω μας. Στα χρόνια που ακολούθησαν βέβαια, η έκδοση της ξεπεράστηκε, όπως και το πολυτονικό σύστημα γραφής, που έγινε πιο …αφαιρετικό, όπως με την σειρά τους πέρασαν στην ιστορία και μια σειρά κρατών και σημαιών. Οι νέες εκδόσεις που εμφανίστηκαν στα βιβλιοπωλεία και κέρδισαν μια θέση στις Ελληνικές οικογένειες, ήταν πιο μοντέρνες, με έμφαση στο σήμερα, όπως τόνιζαν στις διαφημίσεις τους, πιο πολλούς τόμους και έγχρωμες σελίδες. Δομή, Παιδεία και πολλές ακόμη, αντικατέστησαν την Χάρη Πάτση, όπως με την σειρά τους τόσες και τόσες λέξεις και φράσεις χάθηκαν, για να δώσουν την θέση τους σε καινούργιες. Ένας νέος κόσμος γύριζε σελίδα και κανείς δεν ήθελε να μείνει στο χθες. Αυτά έγιναν μετά το 1970 βέβαια, γιατί μέχρι τότε ο απόλυτος κυρίαρχος, η πλέον αναγνωρίσιμη εγκυκλοπαίδεια, που αποτελούσε συνώνυμο γνώσης και πλούτου πληροφοριών, υπεύθυνη για την μόρφωση μας και απαραίτητη σε κάθε μαθητή(όπως και τα κόμικς!), ήταν η Χάρη Πάτση. Μια έκδοση που έμελε να αφήσει το στίγμα της και στα κόμικς!

Όταν έπιασα στα χέρια μου το πρώτο τεύχος του Μικρού Τέν Τέν(Tin Tin), κανείς δεν θυμόνταν πια εκείνη την απόπειρα των εκδόσεων Χάρη Πάτση, αφού ήδη είχαν περάσει παραπάνω από δύο χρόνια, από την στιγμή που η προσπάθεια τους να μας γνωρίσουν έναν νέο εικονογραφημένο κόσμο, είχε ήδη περάσει στην ιστορία. Ήταν ένα από εκείνα τα περίεργα στα μάτια μου τεύχη, που στην ουσία γνώρισα μεταγενέστερα, χάρη στην ύπαρξη καταστημάτων, όπου μεταξύ άλλων μπορούσες στα ράφια τους να βρεις και παλαιότερα τεύχη εικονογραφημένων, από αυτά που για πολλούς και διάφορους λόγους δεν είχαμε την ευκαιρία να διαβάσουμε όταν κυκλοφορούσαν.

Ήταν 1973, Νοέμβρης όπως και τώρα. Το εξώφυλλο είχε κάτι το γοητευτικό και σε καμία περίπτωση δεν μπορούσε να πει κανείς ότι έδειχνε παλιό, σαν μακέτα ή παρουσίαση γενικότερα. Δείγμα ίσως, της εξαιρετικής δουλειάς που είχε γίνει από τον κ. Απόστολο Λυράκο, υπεύθυνο έκδοσης του. Αμυδρά το έφερνα στο νου μου, όταν κι αυτό όπως πολλά ακόμη, κρέμονταν από τα μανταλάκια των περιπτέρων και των πάγκων, που πουλούσαν περιοδικά και εφημερίδες. Αποσπασματικά, θα πρέπει να είχα διαβάσουν τουλάχιστον 2-3 τεύχη του, σε εκείνες τις περίφημες ανταλλαγές με τα υπόλοιπα παιδιά της γειτονιάς. Όμως τότε, το ενδιαφέρον επικεντρώνονταν και περιορίζονταν πολλές φορές, σε άλλους χάρτινους ήρωες. Κι έπειτα, ήταν τόσα πολλά αυτά που έδειχναν συναρπαστικά και προκλητικά στα μάτια μας, που με ένα πενιχρό χαρτζιλίκι δεν μπορούσαμε να τα διαβάσουμε όλα. Η γνωστή ιστορία, που επαναλήφθηκε με αρκετούς από εμάς, μια γενιά ολόκληρη πιτσιρικάδων που έμαθε να ζει με τους πειρασμούς της και να αντιστέκεται σε εκείνους… Τότε, ήταν όνειρο θερινής νυκτός, το να τα διαβάσουμε αυτά τα τεύχη, αλλά δεν ξέραμε πότε θα την ζήσουμε αυτή τη νύχτα! Τώρα, νύχτες και καλοκαίρια μετά, ζήσαμε πολύ περισσότερα και όμως αυτά που αναζητάμε είναι πια μακριά… Ένα ακόμη περιστατικό, που είναι άρρηκτα δεμένο με το Μικρό Τέν Τέν, με φέρνει πίσω στην δεύτερη τάξη του Δημοτικού, βαθιά πίσω στον χρόνο, όσο βαθιά ήταν και τα νερά εκείνης της λακκούβας, στην οποία επέπλεε ένα τεύχος του! Θα πρέπει να ήταν το 3 ή το 9, αν μπορώ να θυμηθώ από τις καμπύλες του αριθμού, μιας και είχε μάλλον αλλοιωθεί. Το είχα σηκώσει για να το πάρω στο σπίτι, όπου μόλις και μετά βίας μπόρεσα να κοιτάξω μερικές κολλημένες σελίδες, αφού αμέσως μετά μου το πήρε απ` τα χέρια η μητέρα μου και το πέταξε στα σκουπίδια. Αργότερα, με μερικά επιπλέον χρόνια στην σχολική μου τσάντα και λίγο ψηλότερο μπόι, μπόρεσα και διάβασα ολόκληρο το πρώτο τεύχος, δίχως μεγάλες δυσκολίες. Δυστυχώς, είχε όμως την ίδια τύχη με εκείνο το βρεμένο και πεταμένο στη λακκούβα τεύχος…

Ας επιστρέψουμε όμως στην ίδια την ιστορία, που συνόδεψε την έκδοση αυτού του περιοδικού, η οποία παρουσιάζει ενδιαφέρον με τα στοιχεία της, τα οποία παραθέτονται πιο κάτω. Η κίνηση αυτή των εκδόσεων Χάρη Πάτση, με την σφραγίδα στην επιμέλεια του κ. Λυράκου, ήταν αναμφίβολα μπροστά από την εποχή της, Μια Παρασκευή σαν όλες τις άλλες εκείνης της εποχής, που το άσπρο, το μαύρο και κόκκινο κυριαρχούσαν στις σελίδες των εικονογραφημένων μας πρότυπων, έρχεται ξαφνικά μια διαφορετική απ` τις άλλες πρόταση, ολόφρεσκη και γεμάτη ζωντάνια, από το πρώτο της κιόλας εξώφυλλο! Ένας ξανθός μπόμπιρας, με χαρακτηριστικό τσουλούφι που προεξείχε, παντελόνι βερμούδα, κρατώντας πολύχρωμα μπαλόνια και συνοδεία ενός αστείου και χαμογελαστού, μικρού λευκού σκυλιού, στόλιζε το νέο εγχείρημα αυτό και κατέρριπτε, ή δημιουργούσε ερωτηματικά, τον μύθο που ήθελε τις «σοβαρές» εταιρείες να μην μπλέκουν με τα κόμικς! Ο Βέλγος Τέν Τέν, με φόρα από την Ευρωπαϊκή του φήμη και αναγνώριση, περιχαρής αλώνιζε στο μικρό εκείνο τεύχος, που με μόλις 2 δραχμές σαν αντίτιμο, πρόσφερε τη δυνατότητα μιας ποιοτικής, κόμικς – διαπαιδαγώγησης, προσεγγίζοντας εντελώς διαφορετικά, όλα όσα προσδοκούσαμε και θεωρούσαμε δεδομένα, για τα κόμικς και τους ήρωες τους. Ήταν μια ανατροπή, μια άλλη αντίληψη, με πολλές καινοτομίες και μια σειρά ευφυέστατων Γάλλων και Βέλγων δημιουργών να κρύβονται πίσω από τα σκίτσα, που εκπροσωπούσαν μια νέα σε εμάς σχολή. Κάποιοι από εκείνους τους ήρωες, είχαν εμφανιστεί και παλαιότερα στην χώρα μας, σε άλλες εκδοχές και καιρούς. Όπως ο Τέν Τέν στο «Βέλος» του κ. Τερζόπουλου(1968), ή οι Ρίκ Όσετ και Μισέλ Βαγιάν στο «Μπράβο» του κ. Άλκη Τροπεάτη(1964). Ήταν όμως παρόντες στο «Τέν Τέν», όλοι μαζί, σαν μια ολοκληρωμένη πρόταση, από τις καλύτερες που επιχειρήθηκαν ποτέ.

Ελάχιστες οι αντιρρήσεις των γονιών, κι αυτές κάμφθηκαν μαζί με τις όποιες αντιστάσεις τους, σχετικά γρήγορα, αφού το ονοματεπώνυμο του εκδότη(Χάρη Πάτση), προϊδέαζε για μια αν μη τι άλλο ποιοτική και επιμορφωτικού χαρακτήρα έκδοση. Μαζί με τα Κλασσικά Εικονογραφημένα των αδελφών Πεχλιβανίδη, δεν θυμάμαι κανένα άλλο εικονογραφημένο, που να έμπαινε με τέτοια ευκολία στα Ελληνικά σπίτια τότε! Τα εχέγγυα λοιπόν υπήρχαν. Η βίζα του Βέλγου ντετέκτιβ, που παρέα με τον Μιλού και τον κάπτεν Χάντοκ μας μετέφεραν σε εξωτικές περιπέτειες ανά τον πλανήτη, έδειχνε να μην φέρει στην σφραγίδα της ημερομηνία λήξης! Η δημιουργία του Herge, έχοντας στο παλμαρέ της μια καθολική αναγνώριση και παραδοχή, έδειχνε να είναι έτοιμη για να αντιμετωπίσει και τις δυσκολίες της Ελληνικής αγοράς. Κι όμως, κάτι στράβωσε… Ίσως να φταίει η πρώτη εντύπωση, όταν με περιέργεια διαπιστώσαμε, πως στις σελίδες του πρώτου εβδομαδιαίου Τέν Τέν, απουσίαζε ο …Τέν Τέν! Περίεργη επιλογή και δημιουργεί πολλά ερωτήματα… Ίσως πάλι, να ευθύνεται για όλα και το γεγονός ότι οι συντελεστές επέλεξαν να ρίξουν σχεδόν ταυτόχρονα, ακόμη δύο εκδοχές του. Το μηνιαίο και το επίσης μεγάλου σχήματος «Φώτο Περιπέτειες». Ήταν δύσκολη για το βαλάντιο περίοδος και μάλλον κάτι τέτοιο δεν βοήθησε. Όπως επίσης προβληματισμό θα μπορούσαν να αντλήσουν και από την περίπτωση πολλών παρόμοιων τίτλων, που απευθύνονταν σε μικρούς ηλικιακά αναγνώστες, περιοδικά σαν τα Σολντίνο, Παπερίνο, Ντένις ο Τρομερός, Σινεάκ, που είχαν όλα την ίδια τύχη. Λίγα μόλις αντίτυπα και με τα βίας 6 – 8 μήνες διάρκεια ζωής. Όλα τους, στόχευαν σε ένα μάλλον παιδικά καθαυτό κοινό, των πρώτων τάξεων του Δημοτικού, επιδιώκοντας να πάρουν ένα μερίδιο της φήμης και των εσόδων του Μίκυ Μάους, εις μάτην από ότι αποδείχτηκε και μάλιστα σύντομα. Εδώ όμως, νομίζω ότι δεν έγινε σωστή διαχείριση των δικαιωμάτων που είχαν στα χέρια τους οι συντελεστές της έκδοσης, καταδικάζοντας ένα πολύ δυνατό χαρτί και εν τέλει καίγοντας το. Από το εξώφυλλο του πρώτου κιόλας τεύχους(που συνεχίζονταν πανέμορφα στο οπισθόφυλλο), με τα έξυπνα στημένα χρώματα, την πολύ διαφορετική απ` όλες τις ανταγωνιστικές του γραμματοσειρά, τις ευρηματικές εσωτερικές του καταχωρήσεις, αλλά ακόμη και την προσοχή που δόθηκε στην παραμικρή λεπτομέρεια, έδειχνε και ήταν κάτι πολύ ελκυστικό. Αδύνατον να αφήσει ασυγκίνητο ένα πιτσιρικά. Να αναφέρω δύο μικρά παραδείγματα. Στην σελίδα 50 του πρώτου τεύχους, διακρίνουμε μια πολύ χιουμοριστική(ενδεικτική της ματιάς του Λυράκου, που ήταν σε τελείως διαφορετικό μήκος κύματος από όλους τους συναδέλφους του), ένας νεαρός αναγνώστης ετοιμάζεται να …καταβροχθίσει ένα Μικρό Τέν Τέν, με ένα απίστευτο(ακολούθησαν ακόμη πιο ευρηματικά, στα επόμενα τεύχη) σλόγκαν να το συνοδεύει, που άφησε εποχή πραγματικά! «Για νέους 7 έως 77 ετών»! Σε κάθε σελίδα τώρα, κάτω δεξιά υπήρχε δίπλα στην αρίθμηση της και το πρόσωπο του Τέν Τέν, ενώ οι 68 σελίδες του ήταν μισές – μισές σε σχέση με το χρώμα, το σχήμα του περιοδικού μάλλον …μέτριου( και ασυνήθιστου) αναστήματος, ενώ το κόστος για όλα αυτά ήταν κάθε άλλο παρά απαγορευτικό! Ήδη πιστεύω, ότι στις εικόνες που ακολουθούν το πιο πάνω κείμενο, θα έχετε διαπιστώσει τα προαναφερθέντα. Μόνο σχήμα οξύμωρο, το γεγονός της απουσίας του κεντρικού χαρακτήρα από το πρώτο τεύχος και επιπρόσθετα, το γεγονός ότι ενώ το περιοδικό έκανε ντεμπούτο Παρασκευή, από το επόμενο τεύχος πήγε στο …κάθε Τετάρτη, μπερδεύοντας αρκετά όλους μας.

Δυστυχώς απέτυχε σαν εκδοτικό πλάνο, αφήνοντας πίσω του μόνον μια ημιτελή προσπάθεια. Αυτήν της εισαγωγής σε μια εντελώς διαφορετική οπτική, των σχεδιαστών και σεναριογράφων, των οποίων τις δημιουργίες φιλοξένησε στις σελίδες του. Ήταν φρέσκο, γεμάτο ζωντάνια οπτικά, με μια πραγματικότητα στην εικονογραφημένη της εκδοχή, που θα μπορούσε να κρατήσει για πολύ καιρό. Όμως, έμεινε σαν ένα από τα παραδείγματα εκείνα που γεννούν πολλά ερωτηματικά και προβληματισμούς, όπως και αποφυγήν επανάληψης…

 

Τα πιο κάτω κείμενα υπογράφονται από τον Γιώργο Κοσκινά και είναι προστατευμένα και κατοχυρωμένα πνευματικά. Οποιαδήποτε αντιγραφή μερική ή ολική χωρίς την συγκατάθεση του δημιουργού, επισύρει τις προβλεπόμενες από το νόμο κυρώσεις.

Όλες οι ιστορίες αυτών των τευχών, βρίσκονται συγκεντρωμένες στην κατηγορία ΙΣΤΟΡΙΕΣ & ΤΕΥΧΗ.